به غیر از دانشجویانی که موفق به دریافت بورسیه می‌شوند، سایر دانشجویان خارجی ملزم به پرداخت هزینه تحصیل در کانادا هستند. با توجه به اینکه تعداد زیادی از هموطنان عزیزمان در چند سال گذشته کانادا و دانشگاه‌های کانادایی را به عنوان مقصد مهاجرت تحصیلی انتخاب کرده‌اند، مسئله شهریه دانشگاه‌های کانادا و همچنین هزینه زندگی دانشجویی در این کشور و راه‌های کاهش آن، همواره دغدغه این افراد بوده است. از طرفی، با توجه به افزایش آمار مربوط به مهاجرت تحصیلی به خارج از کشور، داشتن اطلاعات جامعی از تمامی جوانب موضوع تحصیل و هزینه‌های آن در کانادا بیش از پیش اهمیت یافته است. بنابراین، سعی می‌کنیم در این مقاله با استفاده از منابع و اطلاعات موثق از وب‌سایت‌های معتبر دانشگاه‌های کانادا و همچنین سایت‌های معتبر مربوط به داده‌های مورد نیاز دانشجویان خارجی، به‌طور کاملاً مفصل این مسئله را مورد بررسی قرار دهیم.
۱
شهریه دانشگاه‌های کانادا برای دانشجویان بین‌المللی
عبارت دانشگاه‌های خصوصی یا دولتی که معمولاً باعث تفاوت شهریه دانشگاه‌ها در کشورهای اروپایی می‌شود، عملاً در کانادا بی‌معناست. همه دانشجویان بین‌المللی ملزم به پرداخت شهریه به دانشگاه هستند. ممکن است داشتن وضعیت اقامت دائم یا ویزای کار میزان شهریه و نحوه پرداخت به دانشگاه را متفاوت کند، ولی به‌طور کلی، دانشجویانی که هنوز موفق به دریافت تابعیت کانادایی نشده‌اند، ملزم به پرداخت مبالغ مربوط به شهریه به دانشگاه خود هستند. عوامل متعددی در تعیین میزان شهریه برای دانشجویان خارجی مؤثر است که عبارتند از:
- مقطع تحصیلی
- رشته تحصیلی
- شهر دانشگاه
- رتبه دانشگاه
این یعنی طبیعی است که انتظار داشته باشیم، مثلاً هزینه تحصیل در رشته پزشکی در دانشگاه بریتیش کلمبیا به مراتب بیشتر از هزینه تحصیل در دوره کارشناسی مدیریت در یک شهر دورافتاده در کانادا باشد. در ادامه، به‌طور جزئی‌تر در رابطه با این فاکتورها به بحث و گفتگو می‌پردازیم.
۲
هزینه تحصیل در مقاطع کارشناسی، کارشناسی ارشد و دکتری در کانادا
با فرض ثابت بودن شهر و رشته تحصیلی، می‌توانیم انتظار داشته باشیم که هزینه زندگی برای دانشجویان مقاطع تحصیلی مختلف در یک دانشگاه ثابت باشد و صرفاً شهریه بر اساس مقطع تحصیلی تفاوت کند. میانگین شهریه تعیین‌شده برای دانشجویان دوره کارشناسی در کانادا بین ۱۲۰۰۰ تا ۱۵۰۰۰ دلار کانادا در سال است. این میزان برای دانشجویان کارشناسی ارشد بین ۱۵۰۰۰ تا ۱۷۰۰۰ دلار کانادا در سال است. اما هزینه تحصیل در مقطع دکتری، با توجه به بهره‌مندی دانشجویان خارجی از بورسیه‌های تحصیلی مختلف، رنج بسیار گسترده‌ای دارد. اگر دانشجو از هیچ بورسیه‌ای برخوردار نباشد، احتمالاً ناچار به پرداخت هزینه‌ای نزدیک به ۲۰۰۰۰ دلار کانادا در سال به دانشگاه محل تحصیل خود خواهد بود.
مقایسه هزینه تحصیل در رشته‌های مختلف
معمولاً طیف شهریه‌های دانشگاهی در رشته‌های مربوط به علوم پزشکی به‌طور چشمگیری بیشتر از سایر رشته‌هاست. اگرچه سایر عوامل نیز به‌طور مستقیم می‌توانند در تعیین شهریه مؤثر باشند، ولی معمولاً شهریه تحصیل در رشته‌های علوم پزشکی بین ۲۰۰۰۰ تا ۲۵۰۰۰ دلار کانادا و شهریه رشته‌های علوم و مهندسی بین ۱۵۰۰۰ تا ۲۰۰۰۰ دلار کانادا برآورد می‌شود. تحصیل در رشته‌های علوم انسانی، که شامل رشته‌هایی مانند آموزش، روان‌شناسی، مدیریت، تجارت و نظایر آن می‌شود، ممکن است عددی بین ۱۰۰۰۰ تا ۱۵۰۰۰ دلار کانادا تعیین شده باشد.
۳
هزینه تحصیل در شهرهای مختلف کانادا
شاید تأثیرگذارترین عامل برای تعیین هزینه تحصیل در کانادا، مسئله شهر محل تحصیل باشد. طبیعی است که انتظار داشته باشیم دانشگاه‌های شهرهایی نظیر ونکوور و تورنتو شهریه قابل‌ملاحظه‌تری نسبت به شهرهای کم‌جمعیت‌تر یا سردسیرتر داشته باشند. به‌طور متوسط، می‌توانیم هزینه تحصیل در شهر ونکوور را حدود ۱۵ درصد و هزینه تحصیل در تورنتو را حدود ۲۰ درصد گران‌تر از سایر شهرهای کانادا بدانیم. با این حال، بیشتر بودن فرصت‌های کار دانشجویی در شهرهایی نظیر ونکوور، تورنتو و مونترئال باعث می‌شود تا دانشگاه‌های این شهرها هیچ‌گاه از حیث تعداد دانشجو دچار مشکل نشوند.
هزینه تحصیل در کالج‌ها و تفاوت آن با دانشگاه‌ها
از آنجا که تحصیل در کالج‌های کانادایی به اندازه تحصیل در دانشگاه‌ها پرطرفدار است، بسیاری از دانشجویان ترجیح می‌دهند دوره‌های کارشناسی و کارشناسی ارشد خود را در این کالج‌ها سپری کنند تا شانس بیشتری برای ورود به بازار کار داشته باشند. معمولاً هزینه تحصیل این دوره‌ها در کالج‌ها اندکی کمتر از دوره‌های مشابه در دانشگاه‌های کانادایی است. مثلاً، اگر هزینه تحصیل در دوره کارشناسی در رشته مدیریت در یک دانشگاه حدود ۱۴۰۰۰ دلار کانادا باشد، دانشجویان می‌توانند این دوره‌ها را در کالج‌های کانادایی با هزینه‌ای بین ۱۱۰۰۰ تا ۱۳۰۰۰ دلار کانادا سپری کنند.
۳
هزینه زندگی دانشجویی در کانادا
اگرچه نمی‌توانیم کشور کانادا را از هیچ منظری یک کشور ارزان بدانیم، ولی آشنایی کامل با میزان هزینه‌های زندگی دانشجویی در کانادا و پیدا کردن روش‌هایی برای کاهش این هزینه‌ها، باعث می‌شود تا مسیر مهاجرت تحصیلی به این کشور برای متقاضیان ایرانی هموارتر باشد. برای داشتن درک بهتری از هزینه‌های زندگی دانشجویی در کانادا، می‌بایست این هزینه‌ها را به دسته‌های زیر تقسیم‌بندی کنیم:
هزینه مسکن
بزرگ‌ترین هزینه زندگی دانشجویی در کانادا، هزینه‌های مربوط به محل زندگی است. اگرچه میزان هزینه‌های مسکن برای دانشجویان در این کشور به عواملی نظیر تعداد اعضای خانواده، شهر محل سکونت، امکانات محل اقامت و خصوصی یا عمومی بودن آن بستگی دارد، ولی به‌طور میانگین، می‌توان هزینه‌های مسکن در کانادا برای دانشجویان را بین ۸۰۰ تا ۱۲۰۰ دلار کانادا در ماه ارزیابی کرد. یکی از بهترین روش‌ها برای کاهش هزینه‌های زندگی دانشجویی در کانادا، استفاده از امکانات مربوط به خوابگاه هر دانشگاه است.
هزینه خورد و خوراک
میزان هزینه‌ای که دانشجویان معمولاً برای خورد و خوراک در حین تحصیل در کانادا با آن روبرو هستند، به‌طور مستقیم به عادات غذایی، نحوه تهیه غذا (خانه یا رستوران) و تعداد وعده‌های مورد نیاز یک دانشجو در روز بستگی دارد. بر اساس آمار و ارقامی که اداره مهاجرت کشور کانادا هر ساله ارائه می‌کند، در حال حاضر هزینه خورد و خوراک برای دانشجویان به‌طور میانگین بین ۴۰۰ تا ۶۰۰ دلار کانادا در ماه برآورد می‌شود.
هزینه حمل و نقل
یکی از مهم‌ترین هزینه‌هایی که معمولاً دانشجویان بین‌المللی در حین زندگی در کانادا با آن روبرو هستند، هزینه حمل و نقل است. میزان این هزینه در شهرهای بزرگ با سیستم حمل و نقل پیشرفته، به مراتب کمتر از شهرهای کوچک‌تر با سیستم ضعیف‌تر است. معمولاً اگر دانشجویان بتوانند با استفاده از کارت دانشجویی از سیستم‌های حمل و نقل عمومی کانادا استفاده کنند، این هزینه به کمتر از ۳۰۰ دلار کانادا در ماه کاهش می‌یابد. اما طبیعی است که در صورت استفاده دانشجویان از خودروهای شخصی، هزینه حمل و نقل و به‌ویژه هزینه سوخت ماشین، یکی از بزرگ‌ترین هزینه‌های زندگی دانشجویی در کانادا برای دانشجویان ایرانی خواهد بود.
هزینه بیمه
دانشجویان با پرداخت مبلغ بیمه مشخص‌شده توسط دولت کانادا، می‌توانند به‌صورت تقریباً رایگان از سیستم خدمات درمانی دولت کانادا استفاده کنند. میزان این هزینه، مبلغی در حدود ۴۰۰ دلار کانادا در سال است که معمولاً از طریق دانشگاه توسط دانشجویان پرداخت می‌شود.
۴
هزینه تحصیل در کانادا برای ایرانیان از ثبت‌نام تا فارغ‌التحصیلی
از لحظه‌ای که یک دانشجو تصمیم می‌گیرد مسیر مهاجرت تحصیلی به کانادا را به سرانجام برساند تا لحظه‌ای که به‌طور کامل از دانشگاه‌های این کشور فارغ‌التحصیل می‌شود، هزینه‌های زیادی به وی تحمیل می‌گردد. هزینه‌هایی که ممکن است پیش از ورود به کانادا متوجه دانشجویان باشد و هزینه‌هایی که احتمالاً در حین دوره تحصیلی، متقاضیان با آن روبرو هستند. سعی می‌کنیم در این بخش، میزان هزینه‌هایی که معمولاً دانشجویان ایرانی برای تحصیل در کانادا با آن روبرو هستند را بر اساس زمان پرداخت‌ها مورد بررسی قرار دهیم.
هزینه اول: یادگیری زبان و شرکت در آزمون
همه دانشجویان علاقه‌مند به تحصیل در کانادا به نحوی ملزم به یادگیری زبان انگلیسی و شرکت در آزمون‌هایی نظیر IELTS یا TOEFL خواهند بود. بنابراین، هزینه‌های مربوط به یادگیری زبان و شرکت در این آزمون‌ها، یکی از هزینه‌های اجتناب‌ناپذیر تحصیل در این کشور محسوب می‌شود.
هزینه دوم: هزینه ترجمه و آزادسازی مدارک
همه مدارکی که دانشجویان برای درخواست اپلای کانادا به دانشگاه‌های مختلف این کشور ارسال می‌کنند، باید به‌صورت رسمی به زبان انگلیسی ترجمه شده باشند. هزینه‌ای که اگرچه ممکن است نسبت به سایر هزینه‌های پیش‌رو برای تحصیل در کانادا مبلغ اندکی باشد، ولی به هر حال جزء لاینفک این پروسه محسوب می‌شود. یکی دیگر از موارد مرتبط با هزینه‌های تحصیل در کانادا، هزینه‌های مربوط به آزادسازی مدارک برای فارغ‌التحصیلان رشته‌های علوم پزشکی و همچنین فارغ‌التحصیلان دانشگاه‌های دولتی است. معمولاً این دسته از دانشجویان ایرانی برای ترجمه رسمی مدارک خود، در ابتدا ملزم به آزادسازی مدارک تحصیلی خود از دانشگاه هستند. میزان این هزینه به‌طور مستقیم با مقطع و رشته تحصیلی متقاضیان ارتباط دارد.
هزینه سوم: هزینه اپلیکیشن دانشگاه‌ها
همه دانشگاه‌های کانادایی برای بررسی درخواست پذیرش دانشجویان، هزینه‌ای را به عنوان اپلیکیشن فی از این افراد دریافت می‌کنند. البته استثنائاتی نیز در بعضی از دانشگاه‌ها و برخی از رشته‌ها برای متقاضیان ایرانی وجود دارد، ولی به‌طور کلی، یکی از مهم‌ترین هزینه‌های تحصیل در کانادا برای ایرانیان، هزینه‌های مربوط به اپلیکیشن فی در کانادا محسوب می‌شود. میزان این هزینه برای هر دانشگاه بین ۵۰ تا ۱۳۰ دلار کانادا برآورد می‌شود.
هزینه چهارم: هزینه‌های سفارت و بایومتریک
از دیگر هزینه‌هایی که معمولاً دانشجویان ایرانی باید پیش از ورود به کشور کانادا به منظور تحصیل در این کشور پرداخت کنند، هزینه‌ای است که سفارت کشور کانادا برای بررسی درخواست ویزای دانشجویی از متقاضیان خارجی دریافت می‌کند. هزینه درخواست ویزای دانشجویی بین ۱۰۰ تا ۲۰۰ دلار کانادا برای متقاضیان مجرد و هزینه‌ای حدود ۱۰۰ دلار کانادا برای انجام امور انگشت‌نگاری است. متقاضیان متاهل ملزم به پرداخت مبلغ بیشتری برای دریافت ویزای اعضای خانواده خود هستند. علاوه بر آن، هزینه‌های مربوط به مراجعه به کشورهایی نظیر ترکیه یا امارات برای وقت ملاقات برای انگشت‌نگاری نیز جزء مهم‌ترین هزینه‌ها پیش از ورود به کشور کانادا برای متقاضیان ایرانی خواهد بود.
هزینه پنجم: شهریه
مهم‌ترین و شاید اصلی‌ترین نگرانی متقاضیان تحصیل در کانادا، شهریه دانشگاه است. هزینه تحصیل در کانادا برای ایرانی‌ها از نظر شهریه، تقریباً نیمی از مجموع هزینه‌های متقاضیان ایرانی در کانادا را در بر می‌گیرد. در رابطه با میزان این شهریه و فاکتورهای مؤثر در آن، در بخش‌های قبل به‌طور مفصل گفتگو کردیم.
هزینه ششم: هزینه زندگی
بعد از شهریه دانشگاه، مهم‌ترین هزینه برای دانشجویان ایرانی برای تحصیل در کانادا، موضوع هزینه‌های زندگی دانشجویی است. اگرچه کار دانشجویی در کشور کانادا و طرح کار برای همسر برای متقاضیان متاهل می‌تواند تا حد زیادی نگرانی‌های مربوط به هزینه‌های تحصیل در کانادا برای ایرانیان را کاهش دهد.
۵
راه‌های کاهش هزینه تحصیل در کانادا برای دانشجویان ایرانی
در سال‌های گذشته و در تجربه مشاوره با تعداد زیادی از متقاضیان ایرانی برای مهاجرت تحصیلی به کانادا، روش‌هایی که این دسته از افراد برای کاهش هزینه‌های تحصیل در کانادا به کار بسته‌اند، باعث شده تا میزان این هزینه‌ها به‌طور چشمگیری برای برخی از متقاضیان کاهش یابد. در این بخش، سعی می‌کنیم به‌طور جزئی‌تر در رابطه با این راهکارها به گفت‌وگو بپردازیم.
راهکار اول: دریافت بورسیه
معمولاً همه دانشگاه‌های کانادایی روش‌هایی برای دریافت بورسیه برای دانشجویان خارجی تعیین می‌کنند. روش‌هایی که ممکن است به‌صورت نوشتن یک مقاله یا حتی صرفاً پر کردن چند فرم ساده تعریف شده باشند. این نوع بورسیه‌ها می‌توانند تا چندین هزار دلار هزینه‌های تحصیل در کانادا را کاهش دهند. اگرچه میزان این بورسیه‌ها در دانشگاه‌های مختلف بسیار متفاوت است.
راهکار دوم: پیدا کردن سریع کار دانشجویی
با توجه به اینکه فرصت‌های زیادی برای کار دانشجویی در کشور کانادا وجود دارد، یکی از مهم‌ترین راهکارها برای کاهش هزینه‌های تحصیل در کانادا، پیدا کردن سریع‌تر کارهای دانشجویی است. درآمد حاصل از کار دانشجویی در مدت تحصیل، یکی از بهترین ابزارها برای کاهش مجموع هزینه‌های زندگی در این کشور است.
راهکار سوم: انتخاب درست محل اسکان
به غیر از مسئله استفاده از خوابگاه‌های دانشگاه که به‌طور مستقیم در کاهش هزینه‌های تحصیل در کانادا مؤثر است، برخی از دانشجویان ترجیح می‌دهند فاصله بین محل زندگی تا محل تحصیل برایشان آن‌قدر کم باشد که از لحاظ هزینه و زمان صرفه‌جویی زیادی داشته باشند. چرا که ممکن است رفت‌وآمد به محل دانشگاه و همچنین محل کار دانشجویی، هم باعث خسران زمانی و هم هزینه‌ای برای دانشجویان شود. بنابراین، انتخاب درست خوابگاه یا محل زندگی، یکی از راهکارهای مؤثر برای کاهش هزینه‌های تحصیل در کانادا برای دانشجویان ایرانی به شمار می‌آید.
۶
درآمد کار دانشجویی در کانادا و تأثیر آن بر هزینه‌ها
همان‌طور که در بخش‌های قبل به آن اشاره کردیم، کار دانشجویی و درآمد حاصل از آن، یک ابزار قدرتمند برای کاهش هزینه‌های زندگی دانشجویی در این کشور است. انتخاب درست و هوشمندانه یک شغل دانشجویی، نه‌تنها می‌تواند درآمد ساعتی بیش از ۱۵ دلار کانادا را به همراه داشته باشد، بلکه می‌تواند با ایجاد شبکه‌سازی قوی برای متقاضیان، به پیدا کردن یک کار تمام‌وقت در حین یا پس از تحصیل در کانادا منجر شود. اگرچه میزان درآمد برای مشاغل دانشجویی در کانادا با عوامل زیر مرتبط است:
- نوع کار: مثلاً برخی از کارهای تخصصی مثل برنامه‌نویسی یا کارهای هنری، درآمد بیشتری نسبت به کارهایی نظیر کارهای خدماتی و فروشندگی خواهند داشت.
- سطح زبان: هرچه دانشجویان ایرانی در حین تحصیل در کانادا تسلط بیشتری به زبان انگلیسی داشته باشند، شانس دریافت مشاغلی با درآمد بالاتر در این کشور خواهند داشت.
- شهر سکونت: اقامت در مراکز اصلی و در شهرهای بزرگ نظیر تورنتو و ونکوور، به‌طور چشمگیری احتمال پیدا کردن مشاغل با درآمد بالاتر را افزایش می‌دهد.
- مهارت‌های فردی: توانایی برقراری ارتباط با سایر افراد، به‌ویژه در سال‌های اولیه مهاجرت تحصیلی به خارج از کشور، یک عامل تأثیرگذار در مسیر پیدا کردن یک شغل مناسب و افزایش درآمد از کار دانشجویی است.
نتیجه‌گیری
به‌طور کلی، می‌توان هزینه‌های تحصیل در کانادا برای متقاضیان ایرانی را شامل دو هزینه اصلی، شهریه دانشگاه و هزینه‌های زندگی دانشجویی دانست. مجموع این دو هزینه در سال معمولاً در حدود ۲۰۰۰۰ تا ۲۵۰۰۰ دلار کانادا تخمین زده می‌شود. اگرچه روش‌هایی مثل استفاده از بورسیه و کار دانشجویی می‌توانند به‌طور چشمگیری این هزینه‌ها را کاهش دهند.
