پایین بودن هزینه تحصیل در ایتالیا باعث شده است تا این کشور، اگر محبوب‌ترین مقصد برای مهاجرت تحصیلی ایرانیان نباشد، حداقل در فهرست پنج کشور اول قرار گیرد. اگرچه شاید محبوبیت مهاجرت تحصیلی به ایتالیا در میان متقاضیان ایرانی به اندازه سایر کشورهای جهان نباشد، اما اعطای بورسیه‌های استانی و دولتی به متقاضیان کشورهای جهان سوم، به‌خصوص ایران، این کشور را برای متقاضیان ایرانی با بودجه کمتر به یک گزینه ایده‌آل تبدیل کرده است. با توجه به اهمیت اطلاع‌رسانی در این خصوص، سعی می‌کنیم در این مقاله به شکل کاملا جزئی و مبسوط، مسئله هزینه تحصیل در ایتالیا را بر اساس تغییرات سال‌های ۲۰۲۵ و ۲۰۲۶ مورد بررسی قرار دهیم. برای این منظور، از اطلاعات به‌روز شده وب‌سایت دانشگاه‌های مختلف این کشور و همچنین وب‌سایت‌هایی نظیر Numbeo و وب‌سایت اداره مهاجرت ایتالیا به عنوان منابع استفاده کرده‌ایم. علاوه بر آن، تجربه بیش از دو دهه فعالیت در زمینه مشاوره مهاجرت به ایتالیا باعث شده است تا اطلاعات جامعی از چالش‌هایی که معمولا متقاضیان با پرداخت هزینه تحصیل در ایتالیا دارند، داشته باشیم. پس خواندن این مقاله، همه ابهامات مربوط به هزینه‌های تحصیل در این کشور پرطرفدار را برطرف خواهد کرد.
شهریه دانشگاه‌های ایتالیا برای دانشجویان بین‌المللی
چند فاکتور می‌توانند میزان شهریه دانشگاه‌های ایتالیا برای دانشجویان بین‌المللی را تحت تاثیر قرار دهند، چرا که شهریه‌های دانشگاهی توسط هر دانشگاه به صورت مجزا و برای هر رشته تعیین می‌شود. بنابراین، سعی می‌کنیم عواملی که می‌توانند در تعیین میزان شهریه دانشگاه‌های ایتالیا برای دانشجویان بین‌المللی موثر باشند را بهتر بشناسیم.
۱. رشته تحصیلی
تحصیل در برخی از رشته‌ها ممکن است دانشجویان را ملزم به پرداخت شهریه بیشتری به نسبت سایر رشته‌ها کند. مثلا تحصیل در رشته‌های علوم پزشکی و برخی از رشته‌های مهندسی، تا حدودی بیشتر از هزینه تحصیل در سایر رشته‌ها در ایتالیاست.
۲. دانشگاه و شهر
یکی دیگر از عوامل تاثیرگذار در تعیین میزان شهریه دانشگاه‌های ایتالیا، دانشگاه محل تحصیل متقاضیان است. هر دانشگاه به صورت سالانه و بر اساس شرایط و ضوابط خود، شهریه مشخصی را برای دانشجویان بین‌المللی تعیین می‌کند.
۳. مقطع تحصیلی
یکی دیگر از عواملی که برای درک بهتر هزینه تحصیل در ایتالیا باید به آن توجه کنیم، مقطع تحصیلی متقاضیان است. معمولا دانشجویان مقاطع کارشناسی تا دکتری در ایتالیا، شهریه‌های متفاوتی را به دانشگاه‌های محل تحصیل خود پرداخت می‌کنند.
۴. نوع دانشگاه
معمولا دانشگاه‌های خصوصی، شهریه به مراتب بیشتری از دانشگاه‌های دولتی از دانشجویان خارجی دریافت می‌کنند. همچنین، عدم استفاده از بورسیه‌های تحصیلی در دانشگاه‌های خصوصی باعث می‌شود تا مجموع هزینه تحصیل در ایتالیا برای دانشجویان خارجی در این دانشگاه‌ها به طور قابل ملاحظه‌ای بیشتر باشد.
هزینه تحصیل در مقاطع مختلف کارشناسی، کارشناسی ارشد و دکتری در ایتالیا چقدر است؟
به غیر از دانشگاه‌های خصوصی که سازوکار مشخصی برای تعیین هزینه‌های تحصیل در مقاطع مختلف ندارند و هر یک بر اساس سیاست‌های خود شهریه مشخصی را تعیین می‌کنند، معمولا هزینه تحصیل در دانشگاه‌های دولتی ایتالیا در مقاطع مختلف، تفاوت چشمگیری با یکدیگر ندارند. میزان شهریه دانشگاه‌های دولتی، معمولا در مقطع کارشناسی و کارشناسی ارشد بین ۱۰۰۰ تا ۴۰۰۰ یورو تعیین می‌شود، در حالی که این میزان در دانشگاه‌های خصوصی ممکن است بین ۶۰۰۰ تا ۲۰۰۰۰ یورو متغیر باشد. تحصیلات در مقطع دکتری نیز با توجه به سیاست‌های وزارت علوم ایتالیا، معمولا به صورت رایگان یا با هزینه بسیار کم صورت می‌گیرد.
مقایسه هزینه تحصیل در رشته‌های مختلف در ایتالیا
به غیر از چند رشته خاص، یعنی مثلا رشته‌های علوم پزشکی و دندانپزشکی که شهریه‌هایی بین ۴۰۰۰ تا ۶۰۰۰ یورو در سال از دانشجویان دریافت می‌کنند و همچنین رشته‌هایی نظیر MBA که معمولا گران‌تر از سایر رشته‌های تحصیلی در ایتالیاست، تحصیل در رشته‌های علوم انسانی، شاخه مدیریت و انواع گرایش‌های مهندسی، معمولا بین ۲۰۰۰ تا ۴۰۰۰ یورو شهریه برای دانشجویان بین‌المللی در پی دارد. اگرچه تحصیل در برخی از کالج‌ها یا آکادمی‌های هنر و مد در ایتالیا ممکن است شهریه‌ای بیش از ۱۰۰۰۰ یورو را، با توجه به مراکزی که این دوره‌ها را ارائه می‌دهند، در پی داشته باشد.
هزینه زندگی دانشجویی در ایتالیا چقدر است؟
علی‌رغم اینکه بسیاری از دانشجویان خارجی برای تحصیل در ایتالیا از بورسیه‌های تحصیلی برای کاهش هزینه‌های زندگی خود استفاده می‌کنند، اما داشتن دید درستی از میزان هزینه‌های زندگی دانشجویی می‌تواند به مدیریت کردن هزینه‌ها، به‌خصوص برای متقاضیان ایرانی در شرایط فعلی اقتصادی ایران، کمک قابل توجهی کند. بنابراین، سعی می‌کنیم هزینه‌های زندگی دانشجویی در ایتالیا را در دسته‌های زیر تقسیم‌بندی کنیم.
۱. هزینه مسکن
مهم‌ترین هزینه زندگی دانشجویی در ایتالیا مربوط به هزینه مسکن است. میزان هزینه مسکن به صورت مشخص با چند فاکتور تعیین می‌شود. اولین عامل، نوع خوابگاه یا آپارتمان است. این یعنی دانشجویانی که اقدام به تهیه مسکن از محلی به غیر از دانشگاه می‌کنند، معمولا ملزم به پرداخت هزینه‌های بیشتری به نسبت افرادی هستند که از خوابگاه‌های دانشگاه استفاده می‌کنند. میزان هزینه مسکن برای دانشجویان در ایتالیا، علاوه بر نوع خوابگاه، به متراژ و امکانات محل سکونت نیز بستگی دارد. مثلا هزینه زندگی در خوابگاه‌های اشتراکی با امکان استفاده از آشپزخانه و سرویس بهداشتی مشترک برای دانشجویان، کمتر از حالتی است که امکانات به صورت مستقل در اختیار دانشجویان قرار می‌گیرد. از طرفی، شهر محل سکونت نیز می‌تواند باعث کاهش یا افزایش قابل توجه هزینه مسکن برای دانشجویان شود. مثلا هزینه مسکن در شهرهایی مثل میلان، رم و بولونیا که جزو گران‌ترین شهرهای ایتالیا هستند، با هزینه زندگی در شهرهای کم‌هزینه مثل پالرمو، کالیاری یا حتی فلورانس، تفاوتی بین ۲۰۰ تا ۳۰۰ یورو در ماه دارد. اما به طور کلی، متوسط هزینه مسکن در سبد هزینه‌های زندگی دانشجویی در ایتالیا، مبلغی معادل ۳۰۰ تا ۶۰۰ یورو تخمین زده می‌شود.
۲. هزینه خورد و خوراک
میزان هزینه‌ای که دانشجویان در حین تحصیل در دانشگاه‌های ایتالیا ملزم به پرداخت آن در زمینه خورد و خوراک هستند، با عادات غذایی و نحوه فراهم کردن غذا رابطه مستقیم دارد. مثلا هزینه خورد و خوراک برای افرادی که به جای طبخ غذا در منزل، از رستوران‌ها برای تأمین مایحتاج خود استفاده می‌کنند و همچنین سه وعده غذا در روز دارند، به مراتب بیشتر از افرادی است که دو وعده غذایی دارند و غذای خود را در خوابگاه طبخ می‌کنند. به طور کلی، متقاضیان متأهل نیز هزینه بیشتری به نسبت متقاضیان مجرد در این زمینه متحمل می‌شوند. هزینه ماهانه بین ۲۰۰ تا ۳۰۰ یورو را به طور متوسط می‌توان یک تخمین منطقی برای هزینه خورد و خوراک در ایتالیا برای یک دانشجو در ماه دانست.
۳. هزینه رفت و آمد
با توجه به اینکه بیشتر شهرهای ایتالیا به سیستم حمل‌ونقل عمومی قابل قبولی مجهز شده‌اند، هزینه مربوط به رفت‌وآمد در ایتالیا برای دانشجویان خارجی به هیچ عنوان یک هزینه بزرگ به حساب نمی‌آید. با این حال، دانشجویان با استفاده از کارت دانشجویی خود می‌توانند میزان این هزینه‌ها را تا حد چشمگیری کاهش دهند و عملا به یک مبلغ ناچیز در آخر ماه تبدیل کنند. میزان هزینه حمل‌ونقل برای دانشجویان، کمی کمتر از ۸۰ یورو در ماه برآورد می‌شود.
هزینه تحصیل برای ایرانیان از ثبت‌نام تا فارغ‌التحصیلی
ایتالیا در میان متقاضیان ایرانی به عنوان ارزان‌ترین کشور برای مهاجرت تحصیلی به حساب می‌آید، چرا که دانشجویان ایرانی عمدتا با دریافت بورسیه‌های دولتی و استانی می‌توانند عملا هیچ هزینه‌ای برای تحصیل در این کشور پرداخت نکنند و حتی هزینه‌ای به عنوان کمک‌هزینه نیز از دانشگاه‌های آن دریافت کنند. اما با این حال، همه متقاضیان در مسیر مهاجرت تحصیلی به این کشور ملزم به پرداخت برخی هزینه‌ها هستند. سعی می‌کنیم در این بخش، برای مدیریت بهتر هزینه‌ها، این موارد را به صورت گام‌به‌گام و از لحظه تصمیم‌گیری برای مهاجرت تحصیلی تا لحظه فراغت از تحصیل از دانشگاه‌های این کشور، به تفکیک مورد بررسی قرار دهیم.
۱. هزینه آموزش زبان و شرکت در آزمون
چه قصد تحصیل در دوره‌های انگلیسی‌زبان را داشته باشید و چه برنامه ادامه تحصیل خود را در کورس‌های به زبان ایتالیایی دنبال کنید، به هر حال هزینه‌ای تحت عنوان آمادگی برای شرکت در آزمون زبان و همچنین هزینه آزمون، جزء هزینه‌های لاینفک پروسه مهاجرت به ایتالیا برای تحصیل محسوب می‌شود. اگرچه میزان این هزینه به زبان دلخواه شما و همچنین سطح زبان شما بستگی دارد.
۲. هزینه ترجمه و تأییدات
بدیهی است که برای اپلای به ایتالیا، باید همه مدارک به زبان انگلیسی یا ایتالیایی ترجمه شوند. علاوه بر هزینه ترجمه رسمی مدارک، دریافت تأییدات مربوط به وزارت امور خارجه، دادگستری و حتی سفارت ایتالیا، مبالغی هستند که به همه متقاضیان اپلای ایتالیا تحمیل می‌شود. به علاوه، فارغ‌التحصیلان دانشگاه‌های سراسری روزانه و همچنین دانش‌آموختگان رشته‌های علوم پزشکی، معمولا برای ترجمه مدارک خود در ابتدا نیاز به آزادسازی مدارک خود دارند. بنابراین، هزینه آزادسازی مدارک نیز یکی از هزینه‌هایی است که به مجموع هزینه‌های تحصیل در ایتالیا برای متقاضیان این رشته‌ها اضافه می‌شود.
۳. هزینه اپلیکیشن سفارت
سفارت ایتالیا نیز، همانند سایر کشورهای جهان، برای بررسی درخواست ویزای متقاضیان، هزینه‌ای را تحت عنوان Application Fee از متقاضیان دریافت می‌کند. میزان این هزینه به صورت سالانه توسط اداره مهاجرت ایتالیا مشخص و اعلام می‌شود. متقاضیان متأهل معمولا باید هزینه اپلیکیشن سفارت را به ازای همه اعضای خانواده خود به سفارت پرداخت کنند. هزینه بین ۱۵۰ تا ۲۵۰ یورو را می‌توان تخمین منطقی برای هزینه اپلیکیشن سفارت برای پرونده‌های دانشجویی دانست.
۴. هزینه بلیط هواپیما و بیمه مسافرتی
دانشجویان نیز، مانند سایر افرادی که قصد سفر به ایتالیا را دارند، باید نسبت به خرید بیمه مسافرتی با هزینه بین ۵۰ تا ۱۰۰ یورو و همچنین هزینه بلیط هواپیما که ممکن است بین ۳۰۰ تا ۵۰۰ یورو متغیر باشد، اقدام کنند.
۵. شهریه دانشگاه
با توجه به شرایط پرداخت شهریه دانشگاه‌های مختلف در ایتالیا، دانشجویان ملزم هستند پیش از شروع دوره تحصیلی خود، هزینه شهریه را به دانشگاه پرداخت کنند. طبیعی است که میزان شهریه هر متقاضی ممکن است با سایر متقاضیان، با توجه به مجموع عواملی که در این مقاله به آن اشاره کردیم، تفاوت‌هایی داشته باشد، اما به طور کلی، هزینه بین ۲۰۰۰ تا ۴۰۰۰ یورو را می‌توان هزینه منطقی شهریه دانشگاه‌ها در ایتالیا دانست.
۶. هزینه مسکن
چه قصد استفاده از خوابگاه‌های دانشجویی را داشته باشید و چه تصمیم داشته باشید تا با اجاره یک خانه شخصی در ایتالیا زندگی کنید، به هر حال هزینه‌ای بین ۳۰۰ تا ۶۰۰ یورو را به عنوان هزینه مسکن در ایتالیا پیش روی خود خواهید داشت.
۷. هزینه‌های روزمره
هزینه‌هایی مثل هزینه‌های تهیه کتب و جزوات درسی، هزینه‌های مربوط به اینترنت و رفت‌وآمد و همچنین هزینه‌های خورد و خوراک نیز، مجموعه هزینه‌هایی هستند که به سبد هزینه‌های تحصیل در ایتالیا برای متقاضیان افزوده می‌شود. تخمین پرداخت هزینه‌ای بین ۲۰۰ تا ۳۰۰ یورو را می‌توان برای مجموعه هزینه‌هایی که در این بخش به آن اشاره کرده‌ایم، یک تخمین منطقی برای دانشجویان بین‌المللی دانست.
